ਦੂਰਦਰਸ਼ਨ
Doordarshan
ਦੂਰਦਰਸ਼ਨ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ 20ਵੀਂ ਸਦੀ ਦਾ ਤੋਹਫ਼ਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੀ ਕਾਢ ਮਸ਼ਹੂਰ ਵਿਗਿਆਨੀ ਜੌਹਨ ਬੇਅਰਡ ਨੇ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਇਹ ਇੱਕ ਰੇਡੀਓ ਵਰਗਾ ਇੱਕ ਯੰਤਰ ਹੈ। ਇਸ ਯੰਤਰ ‘ਚ ਸਿਨੇਮਾ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹੀ ਸਕਰੀਨ ਨੂੰ ਉਸ ਦੇ ਆਕਾਰ ਦੇ ਹਿਸਾਬ ਨਾਲ ਫਿਕਸ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਨੇੜੇ ਦੋ ਪਲੱਗ ਲਗਾਏ ਗਏ ਹਨ। ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਦਾ ਸਬੰਧ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਦੀਆਂ ਕਿਰਨਾਂ ਨਾਲ ਹੈ ਅਤੇ ਦੂਜਾ ਆਵਾਜ਼ ਨਾਲ। ਇਹ ਦੋ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਕਾਲਾ ਅਤੇ ਚਿੱਟਾ ਅਤੇ ਰੰਗਦਾਰ। ਵਰਤਮਾਨ ਵਿੱਚ ਰੰਗ ਦੂਰਦਰਸ਼ਨ ਵਧੇਰੇ ਪ੍ਰਚਲਿਤ ਹੈ।
ਇਸਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਰੇਡੀਓ ਵਰਗੀ ਹੈ। ਰੇਡੀਓ ਵਾਂਗ ਇਸ ਵਿੱਚ ਵੀ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਸੰਚਾਲਨ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਕੇਂਦਰ ਹਨ, ਜਿੱਥੋਂ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮਾਂ ਦਾ ਪ੍ਰਸਾਰਣ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਕੇਂਦਰਾਂ ‘ਤੇ ਪ੍ਰਸਾਰਿਤ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮਾਂ ਨੂੰ ਬਿਜਲੀ ਦੀਆਂ ਤਰੰਗਾਂ ਦੁਆਰਾ ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ ਸੈੱਟ ‘ਤੇ ਲਿਆਂਦਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਇਹ ਰੌਸ਼ਨੀ ਦੀਆਂ ਕਿਰਨਾਂ ਕਾਰਨ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਧੁਨੀ ਕਿਰਨਾਂ ਕਾਰਨ ਸੁਣਦੇ ਹਨ।
ਅੱਜ ਦੀ ਰੁਝੇਵਿਆਂ ਭਰੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਵਿੱਚ ਇਸ ਦਾ ਮਹੱਤਵ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਰਾਹੀਂ ਦੂਰ-ਦੁਰਾਡੇ ਦੇ ਕੰਮਾਂ ਨੂੰ ਘਰ ਬੈਠੇ ਹੀ ਦੇਖਿਆ ਅਤੇ ਸੁਣਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਰਾਹੀਂ ਅਸੀਂ ਫਿਲਮਾਂ, ਨਾਟਕ, ਕਾਮੇਡੀ, ਕਵੀ ਸੰਮੇਲਨ, ਮਹਾਂਭਾਰਤ, ਰਾਮਾਇਣ ਆਦਿ ਕਈ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਮਾਜਿਕ ਅਤੇ ਇਤਿਹਾਸਕ ਸੀਰੀਅਲਾਂ ਨੂੰ ਦੇਖ ਕੇ ਮਨੋਰੰਜਨ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਸਮਾਜਿਕ ਰੀਤੀ-ਰਿਵਾਜਾਂ ਅਤੇ ਸਮਾਜਿਕ ਵਿਸ਼ਿਆਂ ਬਾਰੇ ਵੀ ਚਰਚਾ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਕਾਰੋਬਾਰੀ ਲੋਕ ਵੀ ਇਸ਼ਤਿਹਾਰ ਦੇ ਕੇ ਇਸ ਦਾ ਫਾਇਦਾ ਉਠਾ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੂੰ ਭੂਗੋਲ, ਇਤਿਹਾਸ, ਭਾਸ਼ਾ, ਸਮਾਜ ਸ਼ਾਸਤਰ, ਵਿਗਿਆਨ ਆਦਿ ਵਿਸ਼ਿਆਂ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਜਾਣਕਾਰੀ ਵੀ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਦੂਰਦਰਸ਼ਨ ਨੇ ਜਿੱਥੇ ਇੱਕ ਪਾਸੇ ਸਿੱਖਿਆ ਨੂੰ ਸਰਲ ਅਤੇ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਬਣਾਇਆ ਹੈ, ਉੱਥੇ ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਇਹ ਮਨੋਰੰਜਨ ਵੀ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਇਹ ਸਿੱਖਿਆ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਲਾਭਦਾਇਕ ਹੈ।
ਇਸ ਵਿਚ ਕਈ ਕਮੀਆਂ ਵੀ ਦੇਖਣ ਨੂੰ ਮਿਲੀਆਂ ਹਨ। ਇਸ ਯੰਤਰ ਦੀ ਕੀਮਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਇਹ ਆਮ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਪਹੁੰਚ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਹੈ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖਿਆ ਦਾ ਇੱਕ ਪੱਖ ਹੀ ਕਾਰਜਸ਼ੀਲ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਦੂਜਾ ਪਾਸਾ ਨਿਸ਼ਕਿਰਿਆ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਇਸ ਰਾਹੀਂ ਸਿਧਾਂਤਕ ਸਿੱਖਿਆ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ। ਜੇਕਰ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਕਿਸਮ ਦਾ ਸ਼ੱਕ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਉਸ ਨੂੰ ਉਸ ਦਾ ਹੱਲ ਪੁੱਛਣ ਦਾ ਮੌਕਾ ਨਹੀਂ ਮਿਲਦਾ। ਇਸ ਰਾਹੀਂ ਕੋਈ ਵੀ ਵਿਸ਼ਾ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਨਹੀਂ ਪੜ੍ਹਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ।
ਥੋੜ੍ਹੀ ਜਿਹੀ ਤਕਨੀਕੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਨਾਲ ਇਨ੍ਹਾਂ ਕਮੀਆਂ ਨੂੰ ਦੂਰ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਅਤੇ ਇਹ ਸਿੱਖਿਆ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਵੀ ਬਹੁਤ ਲਾਭਦਾਇਕ ਹੋਵੇਗਾ। ਇਸ ਲਈ ਇਹ ਕਿਹਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿ ਦੂਰਦਰਸ਼ਨ ਆਧੁਨਿਕ ਵਿਗਿਆਨ ਦਾ ਬਹੁਤ ਉਪਯੋਗੀ ਸਾਧਨ ਹੈ ਅਤੇ ਹਰ ਦਿਨ ਨਵੇਂ ਵਿਕਾਸ ਦੇ ਰਾਹ ‘ਤੇ ਹੈ। ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਇਹ ਹਮੇਸ਼ਾ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਸੇਵਾ ਕਰਦਾ ਰਹੇਗਾ।
