ਪੇਂਡੂ ਜੀਵਨ ਦੀਆਂ ਚੁਣੌਤੀਆਂ
Pendu Jeevan Diya Chunautiyan
ਇਹ ਕਹਾਵਤ ਕਿ ਭਾਰਤ ਪਿੰਡਾਂ ਵਿੱਚ ਵੱਸਦਾ ਹੈ, ਇਹ ਇੱਕੀਵੀਂ ਸਦੀ ਵਿੱਚ ਵੀ ਸੱਚ ਹੈ। ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ ਨਾਗਰਿਕਾਂ ਨੂੰ ਹਰ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਸਹੂਲਤਾਂ ਮਿਲਦੀਆਂ ਹਨ। ਸਿਆਸਤਦਾਨ ਵੀ ਪਿੰਡਾਂ ਦੀ ਬਜਾਏ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਵੱਲ ਜ਼ਿਆਦਾ ਧਿਆਨ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿਉਂਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਆਪਣੇ ਪਰਿਵਾਰ ਪਿੰਡਾਂ ਦੀ ਬਜਾਏ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਪਰ ਇੱਕ ਸ਼ਹਿਰ ਵਾਸੀ ਇਹ ਨਹੀਂ ਸਮਝ ਸਕਦਾ ਕਿ ਇੱਕ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਰਹਿਣਾ ਕਿੰਨਾ ਚੁਣੌਤੀਪੂਰਨ ਹੈ। ਪੇਂਡੂ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਖਾਣਾ-ਪੀਣਾ ਸਾਦਾ ਅਤੇ ਕਪੜਾ ਵੀ ਸਾਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਪਿੰਡ ਦਾ ਕਿਸਾਨ ਖੇਤਾਂ ਵਿੱਚ ਘੰਟਿਆਂ ਬੱਧੀ ਮਿਹਨਤ ਕਰਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਹੀ ਉਸ ਨੂੰ ਦੋ ਪੈਸੇ ਦੇਖਣ ਨੂੰ ਮਿਲਦੇ ਹਨ। ਪਿੰਡ ਦੀਆਂ ਔਰਤਾਂ ਸਵੇਰੇ ਜਲਦੀ ਉੱਠਦੀਆਂ ਹਨ। ਪਹਿਲਾਂ ਉਹ ਜਾਨਵਰਾਂ ਦੀ ਦੇਖਭਾਲ ਕਰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਫਿਰ ਘਰ ਦਾ ਕੰਮ ਪੂਰਾ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸ਼ਾਮ ਨੂੰ ਵੀ ਉਹ ਪਸ਼ੂਆਂ ਨੂੰ ਦੀ ਸੇਵਾ ਕਰਦਿਆਂ ਹਨ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਉਹ ਘਰੇਲੂ ਕੰਮ ਵੀ ਕਰਦੀਯਾਂ ਹਨ। ਸਿੱਖਿਆ ਹਾਸਲ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੂੰ ਸਿੱਖਿਆ ਵਿੱਚ ਚੁਣੌਤੀਆਂ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਉਹ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਰਹਿ ਕੇ ਆਪਣੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਸਹੀ ਢੰਗ ਨਾਲ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦੇ। ਪਹਿਲਾ ਕਾਰਨ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਪਿੰਡ ਵਿਚ ਬਿਜਲੀ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦੀ ਹੈ। ਕੋਈ ਚੰਗੇ ਸਕੂਲ ਅਤੇ ਕਾਲਜ ਨਹੀਂ ਹਨ। ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੂੰ ਉਚੇਰੀ ਸਿੱਖਿਆ ਲਈ ਵੀਹ ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੂਰ ਸਕੂਲਾਂ ਅਤੇ ਕਾਲਜਾਂ ਵਿੱਚ ਜਾਣਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਕਈ ਇੰਨੇ ਗਰੀਬ ਹਨ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਮਾਪੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਦਾ ਖਰਚਾ ਨਹੀਂ ਚੁੱਕ ਸਕਦੇ। ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ, ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਉੱਚ ਜਮਾਤਾਂ ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹਨ ਦੇ ਯੋਗ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਪਿੰਡ ਦਾ ਵਾਤਾਵਰਨ ਸ਼ੁੱਧ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਖਾਣ-ਪੀਣ ਤਾਂ ਸ਼ੁੱਧ ਹੈ ਪਰ ਜਿਸ ਹਾਲਾਤ ਵਿਚ ਉਹ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ, ਉਹ ਸ਼ਹਿਰੀ ਵਸੋਂ ਨੂੰ ਇਕ ਦਿਨ ਵੀ ਕਾਇਮ ਨਹੀਂ ਰੱਖ ਸਕਦੇ। ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਦੇ ਨੇੜੇ ਵਸੇ ਪਿੰਡਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਹਿਰੀ ਸਹੂਲਤਾਂ ਤਾਂ ਹਨ ਪਰ ਦੂਰ-ਦੁਰਾਡੇ ਦੇ ਪਿੰਡਾਂ ਦੀ ਹਾਲਤ ਬਹੁਤ ਮਾੜੀ ਹੈ। ਉੱਥੇ ਪਿੰਡ ਵਾਸੀ ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ ਵਾਂਗ ਆਪਣਾ ਜੀਵਨ ਬਤੀਤ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਸਰਕਾਰ ਪੇਂਡੂ ਚੁਣੌਤੀਆਂ ਬਾਰੇ ਜਾਣ ਕੇ ਵੀ ਚੁੱਪ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸਿਆਸਤਦਾਨ ਚੋਣਾਂ ਵਿੱਚ ਵੋਟਾਂ ਲੈਣ ਲਈ ਹੀ ਯਾਦ ਕਰਦੇ ਹਨ।
